ماينر

مفهوم ماينينگ (Mining) يا «استخراج رمزارز» در ابتدا كمي گيج‌كننده به نظر مي‌رسد. با وجود اينكه رمزارزهاي متفاوتي با روش ماينينگ به دست ‌مي‌آيند، اما اين اصطلاح بيشتر در ارتباط با بيت كوين شناخته مي‌شود و البته بخش جدايي‌ناپذير از آن و ارز ديجيتال مشابه نيز به شمار مي‌رود.

چرا ماينينگ محبوب شد؟

ماينينگ يكي از ابتدايي‌ترين پله‌هاي ورود به مبحث رمزارزها است. بعضي مزاياي اين صنعت و دلايل جذابيت اين صنعت براي سرمايه‌گذاران شامل: دوره‌هاي راه‌اندازي كوتاه، عدم نياز به بازاريابي، بهره‌برداري از حداكثر ظرفيت از روز اول، فعاليت بدون وقفه در تمام شبانه روز و همه ايام سال، بازگشت سرمايه از ابتداي كار و جريان نقدينگي بسيار خوب، امكان شروع به استخراج حتي با سرمايه كم و هزينه‌هاي عملياتي پايين (مانند هزينه برق و انرژي در ايران) است. روش استخراج براي رسيدن به رمزارزها و نكات مربوط به آن شايد يكي از مباحث حل‌وفصل شده در بيشتر كشورهاي فعال در اين زمينه است. اما اين مسئله مدت زمان زيادي نيست كه در ايران مطرح شده و به خاطر شرايط خاص اقتصادي، بسيار فراگير شده است. در دو سال گذشته تلاش‌هاي بسياري در زمينه تعيين تكليف ماينينگ انجام شده كه در نهايت اخيراً به عنوان يك صنعت از سوي دولت شناخته شده است. واقعيت اين است كه در اين صنعت همانند ديگر صنايع، چالش‌هاي بسياري وجود دارد و فعالان اقتصادي بايد قبل از شروع فعاليت از آنها مطلع باشند.

دو روش كلي براي به دست‌ آوردن رمزارزها وجود دارد. اولين روش خريد و فروش رمزارزها (Trading) و روش ديگر ماينينگ يا همان استخراج رمزارزها است. در روش خريد و فروش بدون توجه به اين كه رمزارز چگونه استخراج شده است، اين قوانين عرضه و تقاضاست كه مشابه با ساير دارايي‌ها نظير طلا، سهام و ارزها، قيمت رمزارز را تعيين مي‌كند كه همانگونه كه تحولات بازار نشان مي‌دهد در چند سال گذشته نيروهاي بازار به گونه‌اي حركت كرده‌اند كه افزايش قابل‌توجهي در قيمت بازاري رمزارزها مشاهده مي‌شود. ولي به جز خريد و فروش، روش ديگري نيز براي دستيابي به يك رمزارز وجود دارد كه همان استفاده از دستگاه‌هاي ماينينگ و استخراج آنها است.

هزينه‌هاي اوليه كه در شروع كار ماينر بايد در نظر گرفت به دو دسته هزينه‌هاي سرمايه‌اي و هزينه‌هاي عملياتي تقسيم مي‌شود. براي سرمايه‌گذاري در ماينينگ ما با يك‌سري تكنولوژي روبه‌رو هستيم كه چند شركت توليد دستگاه‌هاي ماينينگ بر سر اين تكنولوژي و توسعه آن در حال رقابت هستند. در عمليات ماينينگ با استفاده از تكنولوژي و نرم‌افزارهاي رايج و دستگاه‌هاي توليد برق و نصب و راه‌اندازي و پرداخت هزينه‌هاي مربوطه، رمزارز استخراج مي‌شود. به عنوان مثال براي استخراج بيت‌كوين هيچ پيش‌شرطي جز نصب نرم‌افزارهاي لازم وجود ندارد. به هزينه استفاده از اين دستگاه‌ها و سخت‌افزارها مثل هزينه برق و سوخت و نگه‌داري، هزينه‌هاي عملياتي مي‌گويند.

با ماينينگ، نمي‌شود يك شبه ميلياردر شد

در فرايند ماينينگ، اولين كسي كه به عدد نانس مناسب بلوك برسد، پاداش 12.5 بيت‌كويني را كسب مي‌كند. رسيدن به عدد تصادفي كه با شرايط بلوك همخواني داشته باشد، نيازمند دستگاهي است كه به‌صورت مداوم و در كسري از ثانيه اعداد مختلف را آزمايش كند و در رقابت با ساير ماينرها، زودتر به عدد مناسب برسد و 12.5 بيت‌كوين را كسب مي‌كند. اين كار، بر خلاف آنچه به نظر مي‌رسد، اصلا كار ساده‌اي نيست و همين مسئله، باعث پيدايش دستگاه‌هاي ماين شده است. دستگاه‌هاي ماينر، در واقع كامپيوترهايي هستند كه به‌صورت تخصصي براي تست اعداد رندوم و پيدا كردن عدد مناسب طراحي شده‌اند.

در صنعت ماينينگ با چه چالشهايي روبه رو هستيم؟

تكنولوژي اولين چالشي است كه فرآيند ماينينگ با آن روبروست. اين تكنولوژي دائماً در حال تغيير و پيشرفت است. آنچه واقعيت دارد اين است كه كارگزاران اقتصادي در سطح خرد روي تكنولوژي، ميزان تغييرات قدرت پردازشي طي هر نسل، سرعت پيشرفت آن، ميزان مصرف برق و حتي زمان توليد آن هيچ علم و كنترلي ندارند. بنابراين عدم توانايي كنترل تغييرات تكنولوژي طي هر نسل، اولين چالش در زمينه ماينينگ است. همچنين بايد متذكر شد كه بيت‌كوين توليد شده در فرآيند ماينينگ در بازارهاي جهاني بر حسب دلار قيمت‌گذاري مي‌شود. نكته قابل توجه اين است كه به علت ماهيت خاص سيستم‌هاي بلاك‌چيني و نوسانات بسيار شديد در عرضه و تقاضاي بازار، هيچ كس نمي‌تواند قيمت بيت‌كوين را پيش‌بيني كند. پس كنترل عامل نوسانات قيمت (به طور خاص قيمت بيت‌كوين) غيرممكن و به صورت غيرقطعي است.

در كشور ايران قيمت برق كه يكي از عوامل مهم در استخراج رمزارزها است، به صورت يارانه‌اي است. شايان ذكر است كه كشور ايران پس از كشور ميانمار ارزان‌ترين قيمت برق در دنيا را دارد. با توجه به اين‌كه بيش از نيمي از توليد برق ايران بر عهده بخش خصوصي است، تعيين تعرفه از سوي وزارت نيرو تنها زماني منطقي است كه وزارت نيرو مسئوليت برق‌رساني به اين نوع مشتركان را عهده‌دار باشد. بايد به اين نكته توجه داشت كه حتي امكان اعمال و اجراي قانون‌هاي فعلي هم هنوز كاملاً مشخص نشده است و هر لحظه ممكن است هزينه اين فاكتور مهم در ماينينگ تغيير كند. پس كنترل عامل مهم برق نيز يكي ديگر از چالش‌هاي استخراج است. در نهايت، استهلاك دستگاه‌هاي استخراج نيز موضوع مهمي است كه بايد مورد توجه قرار بگيرد. چون اين احتمال وجود دارد كه دستگاه‌ها در طي دوره‌اي كه قرار است بازگشت سرمايه داشته باشند، خراب شده و يا به طور كامل از كار بيافتند.

در مجموع با در نظر گرفتن تمام چالش‌هاي گفته شده در عمليات استخراج و مقايسه آن با درآمد حاصله، مي‌توان صرفه اقتصادي استخراج رمزارزها را محاسبه كرد. كليه عوامل گفته شده بخش جدايي‌ناپذير از عمليات ماينينگ است، به همين خاطر مي‌توان نتيجه گرفت كه سرمايه‌گذاري روي استخراج رمزارزها، سرمايه‌گذاري از جنس خطرپذير است.

دولت براي استخراج هر بيت‌كوين، سه هزار دلار يارانه مي‌دهد

نكته‌اي كه در رابطه با استخراج بيت‌كوين در ايران وجود دارد اين است كه ماينرها، از برق با نرخ دولتي استفاده مي‌كنند.

قيمت برق در ايران به ازاي هر كيلووات ساعت، حدود 66 تومان است كه با دلار 11 هزار تومان معادل 6 دهم سنت يا 6 هزارم دلار مي‌شود. محاسبات نشان مي‌دهد حداقل قيمت واقعي تمام‌شده برق در آبان ماه سال 97 براي هر كيلووات ساعت 721 تومان است.

براي استخراج هر بيت‌كوين، 55 مگاوات ساعتي برق نياز است. بر اساس اين محاسبات، هزينه برق لازم براي استخراج هر بيت‌كوين در ايران، با برق يارانه‌اي حدود 331 دلار مي‌شود. در حالي كه همين هزينه در صورتي كه قيمت واقعي برق در نظر گرفته شود معادل 3605 دلار مي‌شود. يعني براي استخراج هر بيت‌كوين، دولت بيش از 3000 دلار يارانه مي‌دهد.

استفاده از يارانه دولت براي استخراج بيت‌كوين، يكي از اصلي‌ترين دلايل تلاش‌هاي اخير دولت و توانير براي جلوگيري از فعاليت ماينرها بوده است.